Anafylaxie, ook wel anafylactische shock genoemd, is een plots optredende ernstige allergische reactie waarbij in korte tijd het lichaam overgevoelig reageert op bijvoorbeeld een voedingsmiddel, een geneesmiddel of een insectensteek of -beet. Deze reactie ontstaat door het massale vrijkomen van histamine uit mestcellen en basofiele granulocyten. Basofiele granulocyten zijn een onderdeel van witte bloedcellen. Wanneer er een anafylaxie optreedt, is het belangrijk om snel te handelen. Histamine komt vrij bij een allergie; een reactie waarbij het immuunsysteem betrokken is en dus niet bij andere overgevoeligheden.
Symptomen bij een anafylactische reactie
De eerste symptomen van anafylaxie hoeven niet gelijk zichtbaar te zijn. De tijd tussen de blootstelling aan het allergeen en de reactie varieert. Meestal treden de eerste symptomen binnen een paar minuten op, maar ze kunnen ook pas na twee uur of langer zichtbaar worden. Bovendien geldt als regel: hoe sneller de reactie optreedt, hoe ernstiger het verloop. Bij het ontstaan van een anafylaxie kunnen klachten optreden in onder andere de huid, de luchtwegen, hart- en bloedvaten en maag en darmen.
Huid
Veel voorkomende symptomen op de huid zijn jeuk, roodheid van de huid, galbulten en zwellingen.
Luchtwegen
Veel voorkomende symptomen zijn onder andere hoesten, niezen, verstopte neus, loopneus, kortademigheid en moeite met slikken. Ook kun je een piepende ademhaling of heesheid ervaren. Er kan zelfs een zwelling ontstaan in je mond, op je tong en in je keel.
Hart- en bloedvaten
Bloeddrukdaling en een afwijkende hartslag zijn de meest voorkomende symptomen tijdens het optreden van een anafylaxie. Ook kan er duizeligheid ontstaan. Je kunt zelfs flauwvallen of bewusteloos raken. In het ergste geval kan een anafylaxie resulteren in een hartstilstand.
Maag- en darmen
De meest voorkomende klachten aan je maag en darmen zijn buikkrampen, misselijkheid, overgeven en diarree.
Wanneer je meerdere (ernstige) klachten ervaart van bovenstaande symptomen, dan is er sprake van anafylaxie. Als je één symptoom hebt, in milde mate, is er meestal geen sprake van anafylaxie. Dit is meestal een minder ernstige allergische reactie.
Wat te doen bij anafylaxie?
Na het optreden van een anafylaxie is het belangrijk om gelijk in te grijpen. Er kan namelijk een zuurstoftekort ontstaan. Voor de noodbehandeling van een ernstige allergische reactie wordt gebruik gemaakt van adrenaline (epinefrine). Adrenaline verlicht symptomen zoals zwelling van de keel, ademhalingsmoeilijkheden en een lage bloeddruk. Echter, het neemt niet de oorzaak van de reactie weg. Als er al eerder een anafylaxie opgetreden heeft, wordt er een recept uitgeschreven voor een adrenaline auto-injector, ook wel bekend als epipen. Dit is een automatische injectiespuit, waarmee je een standaard dosis adrenaline in je dijbeen kunt (laten) spuiten. De adrenaline moet zo snel mogelijk toegediend worden als je voelt dat je anafylactisch reageert, ook bij twijfel. Daarna bel je direct 112 en geeft aan dat het om een anafylactische reactie gaat.
Lees hier andere artikelen over het gebruik van een adrenaline auto-injector
Voorkomen van een reactie
Het is belangrijk om goed voorbereid te zijn: probeer te achterhalen wat een allergische reactie veroorzaakt en probeer deze stoffen te vermijden. Leer ook de mogelijke symptomen van anafylaxie te (her)kennen. Daarnaast is het van belang dat je omgeving geïnformeerd is zodat ook zij weten wat ze moeten doen wanneer er een ernstige allergische reactie optreedt. Heb je een adrenaline auto-injector voorgeschreven gekregen, draag deze dan altijd bij je!
